İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sesli Kütüphanesi'nde seslendireceğiniz kitaplar görme engellilerin kullanımına sunulmaktadır.
Aşağıda dikkat edilmesi gereken kurallar hazırlanırken görme engellilerin kitaplardan yararlanabilme koşulları, kitaba kolay erişebilme durumları dikkate alınarak hazırlanmıştır. Bu hususlar doğrultusunda bir standart oluşturulmasına dikkat edilmektedir.
Kitap seslendirmeyi düşünen gönüllü seslendirmenlerimiz aşağıdaki kuralları dikkatle incelemelidir. Seslendireceğiniz kitaplar genelde görme engellilerin talepleri ve ihtiyaçları doğrultusunda seçilmiştir.
DİKKAT EDİLECEK GENEL HUSUSLAR:
1. Seri ve hatasız seslendirebilmek için kayda geçmeden önce okunacak kısım mutlaka önceden sessiz okunmalıdır.
2. Önce mikrofon düzgün şekilde takılmalı ve ayarlanmalıdır. Okuma sırasında duraklamadan kesinlikle mikrofon düzeltme, su içme, öksürme gibi başka bir işlem yapılmamalıdır. Mikrofona dokunulmamalıdır.
3. Okuma dışında başka bir işlem yapılacağı zaman “öksürme gibi esneme gibi” cümle bitiminden sonra kayıt duraklatılmalıdır. Okumaya hazır hale gelince önce duraklatma iptal edilip sonra okumaya geçilmelidir.
4. Okuma sırasında sesimizi zorlamamalı kasmamalı ve sert ve hızlı nefes alınmamalıdır.
5. Sesiniz yorulunca veya 60 dakika sonra mutlaka kaydı durdurup ara verilmelidir.
6. Kitap mikrofondan uzak tutulmalıdır, sayfa sesi kayda geçmesin. Seslendirme sırasında, sayfa çevirme sesi duyulmamalı. Nefes alırken daima ağızdan nefes alınmalı. Burundan nefes alınması halinde dikkat çekici sesler çıkabilir. Nefes alma sırasında dili oynatmamaya da dikkat edilmeli.
KİTAP SESLENDİRİLİRKEN
1. Önce kitabın adı yazarı basım bilgileri iç kapak bilgileri okunur, burada sayfa ve başlık işareti konulmaz.
2. İçindekiler, “okunurken sayfa numaraları söylenmeyebilir” önsöz, sunuş, yazar hakkında görüşler gibi tanımlayıcı ve bilgilendirici kısımların her birinde bölüm (başlık) işareti konur.
3. Sayfa işareti konulacağı zaman ya sayfa sonundaki cümleden sonra veya cümle bitmemişse sayfa çevrildikten sonra ilk cümle sonunda sayfa işareti konur.
4. Başlıklar oluşturulurken içindekilere dikkat edilir. Yani içindekiler kısmında yer alan başlıkların kitaptaki yerleşimine göre başlık işareti konur. Küçük ve diğer başlıkların başında başlık işareti konur, sayfa numarası ve başlık okunarak devam edilir.
5. Eğer bölüm ya da başlık sayfa başındaysa önce başlık sonra sayfa işareti konur.
6. Bölümleri uzun olan veya olmayan kitaplarda “romanlar gibi” kitabın durumuna göre 3 veya 5 sayfa sonra başlık bölüm işareti konur. “başlık işareti konulduktan sonra sayfa numarası söylenerek okumaya devam edilir”
7. İndex, kaynaklar ve sözlük bitiş kapak bilgileri arka kapak seslendirilir bu kısımların her birinde başlık işareti konur.
8. Kitabın sayfa sayısı ve bitiş tarihi söylenir kitabın sonu diyerek kitap bitirilir.
9. Ses tıkanması öksürme ve benzeri nedenlerden dolayı ara vermek gerekiyorsa cümle bittikten çok kısa süre sonra kayıt duraklatılır. Kayda başlatmak için duraklatma iptal edilir. Yani kayda başlama ve durdurma işlemi cümle bitiminde ve başlangıcında yapılır.
10. Her kitabın okunma hızı ve tonlama şekli o kitabın özelliğine uygun olmalı. Örneğin, yetişkinler için okunan bir roman daha akıcı, çocuklar için okunan bir masal kitabı ise, daha yavaş okunmalı.
11. Noktalama işaretleri ve imla kurallarına mümkün mertebe dikkat edilmeli kelimeler hızlı ve yuvarlayarak söylenilmemelidir. İşaretsiz uzun cümlelerde zorlanmayacak şekilde nefes alınmalıdır.
12. Kitapta yer alan resim grafik ve tabloların şekil numarası söylenir. Varsa açıklaması seslendirilir yapılabiliyorsa şekil açıklanabilir “eğer resmin eksikliği kitabın bütünlüğünü bozmuyor eksik bilgi verilmesine yol açmıyorsa resim veya şekil söylenmeyebilir.
13. Eğer tablo veya şekil içinde bilgiler var ise bu bilgiler bilgi türüne göre seslendirilir “mutlaka ilgili görevliyle birlikte seslendirme tayini yapılmalıdır.”
14. Dipnotlar da kısa ara verilir bitince kısa bir s verilir okumaya devam edilir. Kitabın türüne ve içeriğine göre dipnot ve diğer notları seslendirme tayini yapılmalıdır. Bilgi ve açıklama veren dipnotlar okunur kaynak belirten örnek adı geçen eser sayfa 140 gibi dipnotlar okunmaz.
15. Okuma sırasında kelime hatası ve sürçme olursa, hatalı cümle başa alınır hatalı cümle doğru bir şekilde okunur.
16. Tırnak ve parantez içindeki kelimele hafif ses tonu değiştirilebilir özellikle parantez içindeki tarih ve yerlerde sadece tarih ve yer söylenir parantez söylenmez. Bir s verilir okumaya devam edilir.
17. Test kitapları için soru okunur şıkları söylenir 3 saniye kadar sonra doğru cevabı içeren şık söylenir. Gerekiyorsa şehir isimleriyle kodlanır “Edirne” gibi.
18. Üniversiteye hazırlık sınav sorularına ait kitaplarda veya diğer sınavlara ilişkin soru kitaplarında anlatım bölümleri anlaşılır ve akıcı bir üslupta okunmalı. Soru bölümlerindeki bütün özellikler açıklanmalı, altı çizili kelimeler veya cümleler “altı çizili” şeklinde belirtilmeli.
19. Eğer kitaplarda tablo grafik veya okunamayan formüller var ise bu formüllerin sayfa numarası söylenir.
